Bliskie, a nieznane

Zabiegani nie widzimy tego, co oczywiste lub nie zauważamy na co dzień tego, co nas otacza i przewija się nam stale przed naszymi oczyma. Tak jest też z ptakami, które nasz krajobraz urozmaicają. Jednakże będące z nami stale, nie są przez nas czasami zauważane.

Takimi niepozornymi naszymi towarzyszami są wróble. Wróble wszyscy znamy doskonale i nie ma potrzeby ich szczegółowo opisywać. Nieco uwagi natomiast poświęcę na sprawy, które są mniej znane lub ciekawe z innych względów.

Te popularne, niewielkie ptaki początkowo zamieszkiwały Eurazję i Afrykę Północną. Obecnie rozprzestrzeniły się, za wyjątkiem Antarktydy, na wszystkich kontynentach tak, że w niektórych rejonach są uważane za szkodniki i zawzięcie tępione.

Oglądając sporadycznie stadka wróbli, jakie się koło naszych domów kręcą, nie widzimy subtelności zachowań i obowiązujących w stadzie hierarchii. Tam wszystko jest ustalone ściśle: kto jakie miejsce ma zajmować i komu się podporządkować. Te miejsca każdy samiec musi sobie wywalczyć w czasie licznych potyczek, jakie przez całe życie musi toczyć, aby nie zostać zepchniętym na peryferie stada.

Wróble na pozór wydają się być bardzo odpornymi na trudne warunki w jakich żyją. Typowym środowiskiem w jakim u nas przebywają wróble to otoczenie ludzi, ulice, skwery, domostwa. W okresie ciepłej pory roku dają sobie doskonale radę, ponieważ żywią się robactwem i nasionami z przewagą zbóż. W zimie natomiast poszukują pożywienia w odpadkach i ciepłego schronienia w różnych szczelinach i zakamarkach siedzib ludzkich.

Swoją ekspansję na różne tereny wróble zawdzięczają wielkiej żywotności obojga rodziców. Wyprowadzają 2 do 5 lęgów rocznie, a nawet potrafią wyprowadzić lęgi w czasie lekkiej zimy tam, gdzie znalazły ciepłe lokum na gniazdo. Oboje rodzice wysiadują jaja i opiekują się potomstwem. Do budowy gniazd wykorzystują wszystkie możliwe miejsca, poczynając od zawieszonych budek lęgowych, dziupli, opuszczonych gniazd jaskółek oknówek i innych większych ptaków, szczeliny w gniazdach bocianów oraz wszystkie szczeliny w budynkach mieszkalnych i gospodarczych. Czasami zdarza się, gdy nie znajdą dogodnego miejsca do umieszczenia gniazda, że wiją je w koronach gęstych krzewów. Wróble bardzo często korzystają z tych samych miejsc na gniazdowanie.

Wróble nie nocują w miejscach przypadkowych. Na letnie noclegownie są na stałe wybieranie określone drzewa czy gęste wysokie krzewy. Koło naszego domu była taka noclegownia w dużym, gęstym krzewie jaśminowca. Zawsze wieczorem słychać było głośne świergoty. Przeważnie do tych samych miejsc przylatują zawsze te same stada i wykorzystują je na nocleg przez drugie lata.

W Polsce obok wróbla żyje podobny do niego mazurek. Łatwo poznać mazurka po ubarwieniu głowy: ma brązową czapeczkę, czarny podbródek i czarne plamki na policzkach. Przebywa przeważnie w parkach, zielonych terenach i luźno porośniętych laskach śródpolnych. Gniazduje podobnie jak wróbel. Jest bardziej płochliwy i trudniejszy do obserwacji.

W czasie jesieni i zimy dorosłe ptaki łączą się w stada z wróblami, dzwońcami, szczygłami i innymi zimującymi u nas ptakami.

Autor: Andrzej Patorski

2012-06-07