Brygady i drużyny

Przelatujące stadko czy nawet wielkie stado ptaków rzadko się nam kojarzy z głębszym sensem i celem tego grupowego działania. Jak się jednak okazuje, na podstawie wielu obserwacji, ptaki łączą się w mniej lub bardziej liczne grupy z bardzo różnych przyczyn.

W wielkim stadzie łatwiej przelecieć na odległe zimowisko czy znaleźć obfite żerowisko. Mniejsze grupy to przeważnie grupy rodzinne, pomagające sobie w budowie gniazd i wychowie piskląt.

Australijskie ptaszki o biblijnej nazwie „apostoł” - a to dlatego że przeważnie jest ich w stadzie 12 sztuk - wspólnie budują gniazda. Gniazdo ulepione z gliny wymieszanej z trawą powstaje bardzo szybko i w ciągu trzech dni jest gotowe do wymoszczenia piórkami i zasiedlenia. Gniazdo budują wszyscy członkowie stadka i to tak zawzięcie, że czasem aż się przepychają, by mieć w tym dziele swój udział.

Tkacze towarzyskie z rodziny wikłaczy, które zamieszkują Afrykę Południową budują chyba największe gniazda na świecie. Gniazdo ich zbudowane jest ze źdźbeł trawy upchanych w ogromną stertę miedzy gałęziami dużego drzewa. W gnieździe takim zamieszkuje od 300 do 400 ptaków. W ogromnym pomieszczeniu znajdują się osobne miejsca do wysiadywania jaj i do spania. Takie grube ściany znakomicie chronią ptaki od dziennego skwaru, a w nocy od dotkliwych chłodów - w nocy bowiem temperatura spada tam nawet do -7 ⁰ C. Jednakże ogromny ciężar gniazda powoduje często złamanie konaru lub całego drzewa i zniszczenie tej ogromnej konstrukcji.

Skałowrony australijskie, podobne do naszych gawronów, żyjące w bardzo ubogim w pożywienie terenie, wychowują tylko jedno pisklę, ponieważ para nie zdoła wykarmić więcej. Żywią się owadami żerującymi w twardej glebie. Aby tym trudnościom podołać skałowrony tworzą grupy rodzinne. Dorosłe młode pozostaje przy rodzicach i pomaga karmić potomstwo. Po dwóch latach mogą mieć już dwoje młodych. Większa grupa ma więcej szans na przeżycie. Duże grupy uprawiają nawet kidnaping. Uprowadzają cudze podrośnięte dzieci w bardzo przemyślny sposób. Dorosły ptak podkrada się w pobliże młodego ptaka i takie uprawia przed nim popisy taneczne, że ten zainteresowany oddala się od swego stada, a tam już czekają pozostali członkowie złodziejskiej gromadki, którzy go otaczają i wiodą w swoim kierunku.

Chwilowe grupy do połowu ryb tworzą pelikany. Na płytkiej wodzie, ciasnym pierścieniem otaczają ławice ryb, zapędzają je do brzegu i tam wyłapują.

Nasz rodzimy ptaszek, jakim jest raniuszek też rodzinnie karmi swoje dzieci, bo młode z pierwszego lęgu pomagają karmić rodzeństwo z drugiego lęgu. Są to jednak działania okazjonalne, nie powtarzane stale.

Tymale arabskie tworzą niezbyt liczne stadka, ale za to bardzo zwarte i cały czas nierozłączne. Wszystkie czynności robią wspólnie. Kąpią się, suszą na słońcu, przeczesują sobie nawzajem pióra, a nawet jeden pełni wartę na wyższej gałęzi, by pozostali mogli spokojnie wypoczywać. Za dobrą „służbę” otrzymuje smaczny kąsek od zmiennika.

Nieco mniejsze, bo trzyosobowe grupy tworzą bezpłetwce amerykańskie - duże ptaki pływające, wielkości gęsi. Pływające po wodzie pisklęta tych ptaków narażone są na ataki orłów białogłowych. Grupa składa się z jednego samca i dwóch samic, które wspólnie wysiadują jaja. Trzy ptaki mają dużo większe szanse obronienia swoich piskląt, które chronią się między pływające blisko siebie ptaki. Mimo to z wylęgniętych 7 – 9 dorastają 2 lub 3 ptaki.

Podane przykłady to tylko nikły zasób wiadomości o tajemnicach przyrody.

Autor: Andrzej Patorski

2012-02-02