Przedrzeźniacze

Obcując z przyrodą ożywioną odczuwamy ją wszystkimi pięcioma zmysłami. Przy obserwacji ptaków posługujemy się głównie słuchem i wzrokiem. Z przyjemnością słuchamy ptasich treli, głosów melodyjnych, ciepłych, wabiących, ostrzegawczych czy awanturniczych przy obronie swego gniazda lub zajętego terytorium. Obserwujemy śpiewające ptaki, śledzimy krzątaninę przy gniazdach i zbieraniu pokarmu dla ciągle głodnych piskląt.

Śpiewającego ptaka nie zawsze widzimy, często najpierw określamy go po śpiewie jaki słyszymy, a następnie widok ptaka potwierdza lub zmienia poprzedni werdykt. W kilku przypadkach określenie gatunku ptaka na podstawie głosów może być bardzo mylące.

W naszym otoczeniu żyje trzech znakomitych imitatorów. Są to: szpak, kos i mniej znany, ale bardzo zdolny zaganiacz, które znakomicie naśladują śpiew innych ptaków lub inne dźwięki, jakie słyszą w pobliżu.

Najczęściej możemy obserwować szpaka. Jest to najpopularniejszy ptak w Europie i żyje w naszym najbliższym otoczeniu z powodów głównie „mieszkaniowych”. Szpak jako dziuplak nie może znaleźć starych drzew z otworami do zbudowania gniazda. Jest ptakiem bardzo towarzyskim, może gniazdować całymi koloniami. Śpiewa nadzwyczaj melodyjnie, gdzie przeważają: gwizdy, flety, klekotania. Jeśli dobrze się wsłuchamy w śpiew tych ptaków to niewątpliwie możemy wyodrębnić dźwięki naśladujące głosy dobiegające z podwórka wydawane przez ptactwo domowe, dźwięki zegara, zgrzytanie zawiasów czy inne charakterystyczne tony, które cyklicznie się powtarzają w pobliżu gniazda. Szpak z upodobaniem naśladuje charakterystyczny śpiew wilgi. Jeżeli usłyszymy wilgę w marcu lub kwietniu to na pewno jest to szpaczy „falsyfikat”.

Z kosami mamy rzadszy kontakt, bo przebywają na terenach porośniętych niskimi drzewami i gęstymi krzewami. Jest to ptak wielkości szpaka z nieco dłuższym ogonem. Samiec jest czarny z żółtym dziobem, a samica brązowo - czarna z jaśniejszymi kropkami na piersi. Kos śpiewa głośno i melodyjnie. Czasami udaje mu się naśladować tony wydawane przez inne ptaki lub zasłyszane melodie.

Zarówno szpaki, jak i kosy są nieco uciążliwymi sąsiadami, bo uwielbiają dojrzałe czereśnie, wiśnie, porzeczki i winogrona.

Najzdolniejszym przedrzeźniaczem, ale i trudniejszym do odróżnienia jest zaganiacz. Zaganiacz to niewielki ptaszek z rodziny pokrzewkowatych, nieco mniejszy od wróbla, o smuklejszej sylwetce. Zaganiacz jest największy z pokrzewek. Zamieszkuje zarośla i ogrody. Szata zaganiacza to brązowo - oliwkowozielona góra, a spód płowożółty, jest podobny do piecuszka i wójcika zielonego, co utrudnia rozpoznanie.

Zaganiacz śpiewa często w pobliżu gniazda siedząc przeważnie wysoko na zewnętrznych gałązkach. W czasie śpiewu ma głowę uniesioną, a piórka na głowie nastroszone. Dźwięki wydawane przez zaganiacza są głośne i miłe dla ucha. Często naśladuje śpiew skowronka, kosa lub szczygła. Można w jego śpiewie rozróżnić przedrzeźnianie pewnych głosów i dźwięków np. „bije, bije, bije, zbił, zbił, zbił, kto to widział, kto to widział”. Pieśń zaganiacza składa się z fletowych nutek i „bijących” dźwięków wydawanych w przeważnie dwukrotnie powtarzanych zwrotkach np. „czitudiih, czitudiih, djerr, djerr”

Gniazdo zaganiacza jest jednym z najładniejszych, ulokowane w krzewach lub drzewach liściastych. Zbudowane jest z suchych traw, mchu, wełny roślinnej, a udekorowane paskami białej kory brzozowej.

Usłyszeć go można od maja do sierpnia.

W Polsce gatunek ten jest pod ścisłą ochroną.

Autor: Andrzej Patorski

2011-08-25