Turystyka w Gminie Poczesna

Wyżynne położenie gminy, duże obszary leśne, rzeka Warta i naturalne walory przyrodnicze sprawiają, iż tereny gminne są niezwykle atrakcyjne dla turystów. W dolinie Warty spotyka się fragmenty zarośli wiklinowych i silnie przekształconych łęgów olszowych. Dolina stwarza dogodne warunki rozwoju dla istniejącego świata zwierzęcego. Rzeka Warta na odcinku około 12 km płynie przez tereny gminy korytem naturalnym, nie regulowanym, pełniąc rolę korytarza ekologicznego, którym wędrują ptaki, ryby i zwierzęta.

Szlaki rowerowe i piesze prowadzące przez lasy zachęcają do spędzania czasu na świeżym powietrzu w otoczeniu natury. Wśród malowniczych krajobrazów pól, lasów i pagórków są liczne hałdy pokopalniane oraz zabytki naturalne takie jak 250-letni dąb szypułkowy będący pomnikiem przyrody na cmentarzu parafialnym na Zawodziu. We wschodniej części gminy znajdują się źródła termalne.

Ciekawą i wartą obejrzenia jest wyznaczona na terenie gminy Ekotrasa, ciesząca się dużym zainteresowaniem. Historię ziemi pocześniańskiej dokumentuje także wiele zabytków dawnej architektury.

Najważniejszymi cechami charakterystycznymi dla obszaru gminy Poczesna, a zarazem decydującymi o jego tożsamości są:

• bogactwo przyrodnicze predestynujące ten obszar do rozwoju turystyki, agroturystyki i całej infrastruktury około turystycznej, w tym kontekście głównymi wyróżnikami są:
  • atrakcyjne tereny rekreacyjno - wypoczynkowe i walory turystyczne w tym szlaki, ścieżki piesze i rowerowe
  • piękno krajobrazu całego terenu
  • bogactwo przyrody
  • przyjazne środowisko
• dbałość o ekologię
• estetyka poszczególnych miejscowości
• dogodne warunki pod budownictwo jednorodzinne
• kultura materialna i niematerialna, w szczególności zabytki architektury sakralnej, zabudowania folwarczne, pozostałości po kopalniach i cegielni, jak również produkty oraz zwyczaje i obrzędy lokalne
• tradycje historyczne i tożsamość lokalna w kontekście podziału między zabory i regiony, historia terytorialna
• aktywność społeczna mieszkańców, działalność lokalnych stowarzyszeń i organizacji społecznych, kultywujących tradycje, folklor i zwyczaje lokalne; zamiłowanie do biesiadowania, organizowania imprez społecznych, kulturalnych, dożynek, zawodów sportowych i sportowo - pożarniczych
• sytuacja społeczno - gospodarcza związana z położeniem na obszarach wiejskich, w pobliżu subregionalnego ośrodka wzrostu – Częstochowy.

Najważniejszymi wyzwaniami, które należy podjąć, a które zadecydują o rozwoju gminy są:

• wspieranie rozwoju infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w oparciu o atrakcyjność przyrodniczą i kulturową wraz z regeneracją środowiska naturalnego
• wykorzystanie terenów dotychczas nie zaktywizowanych turystycznie i prężny rozwój agroturystyki
• wzbogacanie lokalnych produktów i usług bazujących na lokalnych zasobach oraz tworzenie nowych produktów i usług turystycznych związanych z historią i legendami umożliwiających w pełni wykorzystanie walorów naturalnych, kulturowych, gospodarczych i społecznych
• pełniejsze wykorzystanie potencjału przyrodniczego poprzez utworzenie ścieżek, szlaków pieszych i rowerowych oraz zagospodarowanie zbiorników wodnych do celów rekreacyjno - sportowych
• dalszy rozwój szlaków turystycznych, ścieżek dydaktycznych i tras rowerowych łączących cały obszar gminy
• wzmacnianie rozwoju gospodarczego w kierunku:
  • rozwoju przedsiębiorczości i lokalnych firm
  • promowanie istniejących terenów inwestycyjnych w celu przyciągnięcia inwestorów
  • wspieranie tradycyjnej lokalnej wytwórczości, zapewniającej mieszkańcom miejsca pracy, a tym samym godne życie
  • różnicowania działalności gospodarczej i pozarolniczej
• wykorzystanie walorów kulturowych i wzmacnianie tożsamości lokalnej poprzez:
  • kultywowanie tradycji i wykorzystanie miejsc historycznych
  • budowanie tradycji lokalnych i tożsamości społeczności lokalnych
  • ochronę krajobrazu i zabudowy wsi oraz rewitalizację obiektów będących śladami tradycji kopalnianych i cegielnianych
  • wspieranie rozwoju przyjaznej mieszkańcom przestrzeni publicznej
• wzbogacanie oferty kulturalnej, sportowej i rekreacyjnej w celu poprawy jakości życia i zmniejszenia negatywnych zjawisk migracyjnych
• prowadzenie działań na rzecz zwiększenia dostępu do informacji i internetu.

Na terenie gminy istnieje wiele obiektów architektonicznych i naturalnych wartych zwiedzenia. Baza turystyczna gminy Poczesna jest jednak słabo rozwinięta. Zasadniczym minusem jest brak agroturystyki na terenie gminy. Najbliżej położone gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w Olsztynie, Żarkach i Koziegłowach. Szczególnie brak jest zaplecza handlowego. Wiadomo, turysta pragnie przywieść jakieś ciekawe pamiątki z odwiedzanych miejsc, lecz tu jest to niemożliwe. Również baza noclegowa i żywieniowa nie jest odpowiednio rozwinięta. Gmina dysponuje zaledwie kilkoma obiektami noclegowymi i gastronomicznymi.

W organizowaniu współczesnego ruchu turystycznego ogromną rolę odgrywa właściwa informacja, zarówno w miejscu zamieszkania potencjalnych turystów, gdzie informacja i promocja dotrzeć mogą do dużej grupy odbiorców, jak i w rejonach turystycznych, gdzie sieć wyspecjalizowanych punktów IT dostarcza wszelkich wiadomości o walorach okolicy. Informacja turystyczna na terenie gminy Poczesna jest bardzo słabo rozwinięta. Punktem udzielającym tej informacji jest Urząd Gminy i Gminne Centrum Kultury, Informacji i Rekreacji. Nie wydano żadnego informatora o walorach turystycznych gminy, który mógłby zachęcić turystę do odwiedzenia tego uroczego i interesującego miejsca. Opowieści o historii gminy i obiektach sakralnych można jedynie przeczytać w rubryce dotyczącej historii gminy na łamach pisma lokalnego „Spoiwo”, które jednak dociera do bardzo wąskiej liczby czytelników. Ponadto informacje w nim zawarte dotyczą przeważnie rysu historycznego gminy i parafii oraz przemian społeczno - gospodarczych. Praktycznie pominięto informacje o innych ciekawych miejscach, a przecież one również są atrakcją gminy. Nie zawiera żadnych informacji o bazie noclegowej ani gastronomicznej. Nie posiada również mapy dojazdu do gminy i do ciekawych miejsc. Praktycznie w żaden sposób nie promuje on gminy. Pismo jest biuletynem informacyjnym społeczno - kulturalnym o gminie bardziej dla lokalnej ludności niż dla turystów. Można tam znaleźć informacje o planowanych imprezach na obszarze gminy oraz relacje z imprez, jakie się już odbyły. Bardzo ogólnikowe informacje o gminie i jej atrakcjach krajoznawczych i turystycznych można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej. Niestety na tym informacja turystyczna o gminie się kończy. Jest to zdecydowanie za mało, by promować skutecznie gminę i starać się o poważnych inwestorów, którzy by mogli się znacząco przyczynić między innymi do rozbudowy bazy noclegowej i gastronomicznej, czy też do renowacji niszczejących w zastraszającym tempie obiektów zabytkowych.

W celu promocji Gminy Poczesna i przybliżenia potencjalnym turystom jej wszelkich walorów, z inicjatywy prywatnej powstała niniejsza strona internetowa (www.korwinow.com).

Walory turystyczne i krajoznawcze oraz położenie gminy Poczesna dają znaczne możliwości rozwoju różnego rodzaju turystyki i rekreacji na tym obszarze. Dobrze rozwinięta sieć drogowa na terenie gminy oraz linia kolejowa, z bezpośrednim połączeniem ze Śląskiem i centrum kraju, stwarzają dodatkową szansę dla rozwoju turystyki.

Środowiskowymi uwarunkowaniami dla rozwoju turystyki i rekreacji są przede wszystkim duża lesistość gminy oraz położenie nad rzeką Wartą. Równie istotne jest położenie gminy na obrzeżach aglomeracji częstochowskiej o dużym zapotrzebowaniu na usługi turystyczno - rekreacyjne.

Kierunki zagospodarowania obszarów gminy to:

• pozostawienie w naturalnym stanie nieuregulowanego odcinka Warty
• możliwość wzbogacenia istniejących wartości przyrodniczych przez wprowadzanie nowych nasadzeń drzew i krzewów rodzimych, z  wyjątkiem doliny Warty
• zachowanie wartości przyrodniczych i krajobrazowych doliny rzeki i terenów lasów
• możliwe przekształcenie istniejącej zabudowy dla potrzeb rekreacyjnych, letniskowych i ekoturystycznych
• możliwe urządzenie terenów zagospodarowanych dla celów sportowych, nie naruszających struktur przyrodniczych.

Poza walorami przyrodniczo – krajoznawczymi istotną rolę w rozwoju turystyki na terenie gminy Poczesna pełnić będą również walory typowo turystyczne, czyli zabytkowe budowle sakralne i świeckie. Ochrona walorów środowiska kulturowego na terenie gminy to przede wszystkim gospodarowanie zasobami w sposób zapewniający utrzymanie najcenniejszych wartości w dobrym stanie oraz kształtowanie krajobrazu zgodnie z uwarunkowaniami historycznymi. W związku z tym, za jeden z priorytetowych celów w gminie uznaje się ochronę, utrzymanie i zachowanie najwartościowszych elementów zabytkowych gminy.

Poczesna jest gminą mającą duże szanse stać się w przyszłości gminą turystyczną. Posiada bowiem kilka ciekawych budowli sakralnych i świeckich. Niewątpliwie na jej korzyść przemawia również to, że posiada liczne walory krajoznawcze.

Malownicze tereny doliny rzeki Warty oraz lasy są prawie nietknięte ręką człowieka. Przebywając tam można zdać sobie sprawę z potęgi przyrody i jej kojącego wpływu na obcującego z nią człowieka.

W celu umożliwienia lepszego poznania tych pięknych i tajemniczych terenów przez turystów gmina powinna się starać o wyznaczenie większej ilości szlaków i ścieżek rowerowych. System znaków prowadzących do gminy również powinien być ulepszony. Oprócz dojazdu do gminy powinno się również sygnalizować obecność i umiejscowienie atrakcji turystycznych.

Przedstawiciele gminy dołożyli wszelkich starań, by oznaczyć w jak najbardziej czytelny sposób granice gminy, poszczególne miejscowości oraz nazwy ich ulic i szlaki rowerowe. Niestety dostępność i ogólna jakość informacji turystycznej na temat walorów gminnych, co jest podstawą rozwoju ruchu turystycznego, pozostawia wiele do życzenia. Gmina oprócz własnej strony internetowej i czasopisma nie posiada żadnych folderów reklamowych lub oznaczeń ciekawych elementów krajobrazu z wytycznymi jak do nich dojść bądź dojechać.

Należy zwiększyć poziom zagospodarowania turystycznego w gminie oraz zaplanować dalszy jego rozwoju, w taki sposób, by umożliwić uprawianie praktycznie każdego typu turystyki. Zacząć należy od wyznaczenia i zagospodarowania obszarów letniskowych i ośrodków rekreacyjnych na terenie gminy, by można było powiedzieć że jest ona przygotowana na zaspokajanie potrzeb każdego, kto pragnie spędzić aktywnie czas w kontakcie z naturalnym środowiskiem. Ośrodki zapewniające wiele zajęć sportowych i nie tylko, dają szansę rozwinąć nie tylko turystykę aktywną, ale również weekendową i rodzinną. Zapewne dominować jednak będzie turystyka jednodniowa i weekendowa, jednakże to one dostarczą środków finansowych umożliwiających rozwój gastronomii i usług noclegowych w gminie.

Koniecznością jest wypracowanie odpowiednich programów turystycznych, głównie poprzez rozbudowę infrastruktury turystycznej, aby umożliwić turystom dłuższe pobyty w poszczególnych ośrodkach. Trzeba poprawić infrastrukturę usługową taką jak obiekty noclegowe czy baza żywieniowa, aby były gotowe na przyjęcie większej ilości gości. Powszechnie wiadomo, że stan finansów publicznych nie pozwala na śmiałe i robione z wielkim rozmachem inwestycje.

Ze względu na brak wystarczających środków finansowych poziom usług turystycznych na terenie gminy Poczesna jeszcze przez jakiś czas będzie odbiegał niekorzystnie od ofert takich konkurentów jak gminy jurajskie.

Rozwój gminy jest niestety ograniczony przez brak wykształconego wizerunku. Gmina powinna przygotować logo dla celów promocji turystyki i rekreacji. Brak jest odpowiedniej informacji o atrakcjach gminy, co nie tylko zmniejsza ilość odwiedzających, ale również ogranicza szanse wzbudzenia zainteresowania zewnętrznych inwestorów tym terenem. Gmina powinna się starać o umieszczenie tych informacji w różnego rodzaju przewodnikach i kalendarzach imprez województwa śląskiego.

Reasumując, proces przekształcania gminy Poczesna w gminę typowo turystyczną będzie wymagał dużych nakładów finansowych. Gmina musi się postarać o inwestorów, którzy pomogliby odrestaurować niszczejące pamiątki historii.

Wzmacnianie pozytywnych cech gminy oraz likwidowanie niekorzystnych detali będzie możliwe poprzez zaangażowanie i wspólne działanie wszystkich podmiotów działających na obszarze gminy i mających na uwadze dobro ogółu.