Początki Korwinowa – pierwsi osadnicy

W opublikowanych materiałach o Korwinowie i cegielni, która niegdyś funkcjonowała, nie ma wiele informacji o ludziach, którzy tutaj mieszkali od początku powstania naszej miejscowości. Nie mogliśmy się z nich dowiedzieć skąd pochodzili, co o nich wiemy i jakie były ich dalsze losy.

Chcąc przybliżyć nieco wiadomości o rodzinach, które jako pionierzy przybyli do Korwinowa, nabyli tutaj grunty i pobudowali domy, w których mieszkali i wychowywali swoje dzieci, przekazuję wiadomości, jakie zebrałem w dokumentach i zanotowałem z opowieści ludzi. Żałuję tylko, że tak późno zainteresowałem się szczegółami historycznymi naszej miejscowości. Wielu ludzi, z którymi miałem przyjemność rozmawiać na temat naszej przeszłości, już niestety nie żyje i więcej informacji od nich nie usłyszymy.
Przedstawiane przeze mnie informacje mogą zawierać nieścisłości lub błędy, których nie mogę zweryfikować. Zasłyszane opowieści pochodzą od ludzi wówczas już leciwych i mogli wiele spraw nie pamiętać. Jeżeli ktoś z czytelników będzie posiadał inne informacje, bardzo proszę o ich przekazanie do mnie osobiście lub do redakcji i chętnie zweryfikujemy lub uzupełnimy już posiadane.

Od szeregu lat szperam w starych dokumentach w poszukiwaniu wiadomości genealogicznych mojej rodziny. Tam napotykałem też informacje o osobach, które są powiązane w różny sposób z Korwinowem. Początkowo zbierałem i analizowałem dane dotyczące moich przodków i ludzi z nimi powiązanych w jakiś sposób na mocy pokrewieństwa lub związków małżeńskich.

Poszukiwanie danych naszej miejscowości jest bardzo utrudnione. Dokumentów archiwalnych Gminy Huta Stara praktycznie nie ma. Przez ludzką głupotę czy też nieodpowiedzialność decydentów przebogaty zbiór dokumentów Gminy Huta Stara zgromadzonych w starym budynku we Wrzosowej został bezpowrotnie zniszczony. Księgi kościelne są niekompletne i zawierają wąski zasób informacji o pierwszych osadnikach, którzy zamieszkali Korwinowie. Na podstawie dokumentów metrykalnych ustaliłem, że rodzili się w miejscowościach Poczesna i Nowa Wieś w parafii Poczesna oraz w Słowiku i Błesznie w parafii Częstochowa.

Korwinów jako jednostka terytorialna został wydzielony z dóbr Wrzosowskich pod koniec XIX wieku. Jedynym zapisem, który tu mogę przytoczyć, jest świadczący o takim fakcie zapis w „wypisie z księgi wieczystej osady Młyńskie Wały” gdzie zapisano, że pomiaru i wydzielenia gruntów z dóbr Wrzosowskich dokonał w 1878 roku mierniczy geometra Krajkowski.
Pierwsza potwierdzona wzmianka o cegielni pochodzi z 1901 roku, kiedy to powołano na bazie istniejącej już wcześniej cegielni Towarzystwo Akcyjne Zakładów Ceramicznych „Korwinów”.
Najstarszym dokumentem jaki znalazłem, gdzie jest wymieniona miejscowość Korwinów, to regulamin wewnętrzny „Fabryka Wyrobów z gliny w osadzie fabrycznej Korwinów pod Częstochową” opracowany pod koniec 1903, a wydany na początku 1904 roku.


Pierwotny obszar Korwinowa, od czasu jego powstania, niewiele się zmienił. Zniknęły dwie drogi przelotowe przebiegające przez nasz teren. Jedna biegła od młyna w osadzie Młyńskie Wały w kierunku zachodnim do wsi Hutka, bo tak kiedyś nazywała się część Nowej Wsi położona od krzyża w kierunku Wrzosowy. Druga droga biegła śladem ulicy Jesiennej i części ulicy Ceramicznej w kierunku południowym do Hutki (obecnie Nowa Wieś) nad obecnym wyrobiskiem po eksploatacji surowca dla cegielni, aż do obecnej ulicy Podgórnej, gdzie łączyła się z drogą od młyna.
Wszystkie aktualne przelotowe ulice w Korwinowie biegną po śladach wcześniejszych dróg, których zarysy znalazłem w starych mapach, a szczególnie dokładny zapis - z mapy sztabowej z końca XIX wieku.
 

Najstarszymi miejscami w dzisiejszym Korwinowie były dwie osady, a właściwie przysiółki. Są to: do dziś zachowana osada Młyńskie Wały, która istnieje od bardzo dawna, potwierdzona zapisami z 1772 roku oraz nieistniejąca już dziś osada Karczowa Droga. Ta osada lub tylko jakieś zabudowania znajdowały się po prawej stronie obecnej ulicy Okólnej przy zbiegu z ulicą Jesienną.


Było to tylko kilka zabudowań. Przypuszczam, że na likwidację tej osady mogła mieć wpływ budowa kolei żelaznej oddanej do użytku na naszym terenie w 1848 roku. Na istnienie tej osady natrafiłem w aktach stanu cywilnego parafii Św. Zygmunta z 1790 i 1808 roku. Obie osady – Młyńskie Wały i Karczowa Droga - przypisane były do dóbr Wrzosowskich.


Od czasu powstania, grunty Korwinowa należały do kilku rodzin. Wszystko wskazuje na to, że najstarszym osadnikiem był Jan Blukacz, a niewiele lat po nim osiedlili się: Wojciech Ujma, Roman Bączyński, Józef Stachura, Józef Bączyński, Stefan Morzyk, Roman Patorski, Franciszek Knysak, Franciszek Bury i Józef Morzyk. Wymieniona kolejność nie jest przypadkowa. Moja znajomość przeszłości naszego sołectwa pozwala na przybliżone ustalenie kolejności ich osiedlenia się w Korwinowie.

Rodzina Jana Blukacza. Jan Blukacz pochodził z Nowej Wsi. Ożenił się z Apolonią Kisiel ze Słowika. Ich dom stał przy obecnej ulicy Okólnej na przeciwko ulicy Stacyjnej. Był to niewielki dom drewniany z zabudowaniami gospodarczymi. Rodzina Jana Blukacza była liczna. Mieli siedmioro dzieci. Rodzina Jana Blukacza dysponowała początkowo znacznym obszarem pól uprawnych. Był to teren ograniczony obecnymi ulicami Krętą od Okólnej do Jesiennej, Jesienną, od Jesiennej do terenu kolei, Stacyjną do Okólnej.

Rodzina Wojciecha Ujmy. Wojciech Ujma urodził się w Siedlcu Mstowskim. Ożenił się z Katarzyną Kowalską. Ustaliłem, że mieli syna Adama. Jego włości znajdowały się przy obecnej ulicy Okólnej i biegły pasem od parku cegielni do ulicy Krętej ograniczone od zachodu gruntami Józefa Morzyka.

Rodzina Romana Bączyńskiego. Roman Bączyński pochodził z Poczesnej. Ożenił się z Otylią Stolarczyk, również pochodzącą z Poczesnej. Zamieszkali w Korwinowie w niewielkim domu drewnianym przy obecnej ulicy Ceramicznej, po prawej stronie, pośrodku odcinka między lustrem a ulicą Młyńską. Otylia powiła Romanowi sporo dzieci. Ja doszukałem się ich ośmiorga. Grunta, którymi dysponowali, biegły pasem wzdłuż ulicy Ceramicznej od przedłużenia ulicy Modrej, gdzie obecnie jest wąskie przejście między płotami, początkową częścią ulicy Jesiennej do ulicy Krętej, ulicą Krętą do ulicy Modrej i do ulicy Ceramicznej.

Rodzina Józefa Stachury. Józef Stachura pochodził z Małopolski ożenił się z Teklą Kołodziejczyk pochodzącą z Nowej Wsi Żareckiej. Mieszkali drewnianym domu przy obecnej ulicy Krętej. Doszukałem się, że mieli sześcioro dzieci. Grunty jakie zajmowali ciągnęły się pasem od ulicy Krętej do gruntów Józefa Bączyńskiego, a między działkami Józefa Morzyka i Franciszka Knysaka.

Rodzina Józefa Bączyńskiego. Józef Bączyński był bratem Romana i też pochodził z Poczesnej. Ożenił się z Agnieszką Jakubowską mieszkanką Poczesnej. Mieszkali w drewnianym domu po lewej stronie przy obecnej ulicy Ceramicznej, przy granicy z gruntami cegielni. Rodzina Józefa Bączyńskiego też była liczna, było siedmioro rodzeństwa. Powierzchnia gospodarstwa Józefa Bączyńskiego ograniczona gruntami cegielni, Romana Baczyńskiego, Józefa Morzyka i Józefa Stachury.

Rodzina Stefana Morzyka. Morzyk Stefan urodził się w Słowiku. Ożenił się z Julianną Chwist. Mieli bardzo liczną rodzinę, Julianna urodziła aż dziesięcioro dzieci. Mieszkali w drewnianym domu przy aktualnej ulicy Ceramicznej, w miejscu gdzie teraz stoi murowany dom rodziny Morzyków. Teren zabudowy był niezbyt rozległy i przylegał do domu. Ciągnął się od ulicy do gruntów cegielni.

Rodzina Romana Patorskiego. Roman Patorski pochodził z Tronin koło Dankowa. Ożenił się z Antoniną Pytel z Wancerzowa. Mieli ośmioro dzieci. Zamieszkali w osadzie Młyńskie Wały. Był to znaczny majątek około 48 mórg ziemi dwa domy i młyn wodny. Początkowo była to osobna jednostka osadnicza.

Rodzina Franciszka Knysaka. Franciszek Knysak ożenił się z Julią Budziszewską. Mieli sześcioro dzieci. Mieszkali w domu przy obecnej ulicy Modrej. Ich pole biegło pasem od ulicy Krętej do granicy z polami Józefa Bączyńskiego, między obecną ulicą Modrą a gruntami Józefa Stachury.

Rodzina Franciszka Burego. Franciszek Bury i jego żona Franciszka z domu Wrona pochodzili z Gogolina Południowego w powiecie Łęczyckim. Rodzina Franciszka Burego była bardzo liczna. Urodziło im się jedenaścioro dzieci. Franciszek Bury nabył grunt z dóbr dworu we Wrzosowej. Była to pas ciągnący się od obecnej ulicy Młyńskiej, wzdłuż Ceramicznej do granic Nowej Wsi.

Rodzina Józefa Morzyka. Józef Morzyk urodził się w Słowiku. Ożenił się z Józefą Kupczyk z Poczesnej. Mieli czworo dzieci. Mieszkali z drewnianym domu przy aktualnej ulicy Krętej przy pierwszym zakręcie. Byli właścicielami gruntu koło zabudowań biegnących pasem, ograniczonych gruntami Wojciecha Ujmy i Józefa Stachury oraz między torami kolejowymi a rzeką Wartą.

To jest wstępny zarys pierwszych osadników. W kolejnych odcinkach cyklu postaram się przedstawić więcej szczegółów, jakie zgromadziłem o poszczególnych rodzinach. Po uzupełnieniu posiadanych informacji przygotuję też opis Korwinowa z lat międzywojennych.

Apeluję o pomoc w zbieraniu wiadomości historycznych o naszej miejscowości. Proszę o kontakt e-mailowy do mnie andrzejpat(at)o2.pl lub do redakcji redakcja(at)korwinow.com.

Autor: Andrzej Patorski


2014-07-19