Barszcz Sosnowskiego - niebezpieczna roślina

Na terenie naszej gminy miejscowo występuje niebezpieczna roślina jaką jest Barszcz Sosnowskiego. W związku z tym zalecamy zachowanie szczególnej ostrożności. Zwracajmy uwagę na miejsca zabaw dzieci, unikajmy przebywania w miejscach masowego występowania rośliny w dni słoneczne, nie probujmy niszczyć rośliny bez odzieży ochronnej.

Barszcz Sosnowskiego, sprowadzony do Polski z Kaukazu w latach 60-tych XX wieku jako roślina pastewna, rozprzestrzenił się na rozległych obszarach  środkowej i wschodniej części Europy. Jest to agresywna roślina inwazyjna, rozrastająca się w niebywałym tempie. W Polsce barszcz Sosnowskiego, mając idealne środowisko do wzrostu i rozwoju, osiąga nawet 3-4 metry wysokości.

Barszcz Sosnowskiego

Jest niezwykle trudny do zwalczenia. Powoduje degradację środowiska przyrodniczego i ogranicza dostępność terenu. W dodatku włoski na liściach i łodygach wydzielają substancje parzące, wywołujące zmiany skórne. Jego parzące działanie nasila się podczas słonecznej pogody, wysokiej temperatury oraz dużej wilgotności powietrza. Wysoka temperatura i duże nasłonecznienie uwalnia z rośliny toksyczne związki w postaci lotnej. Związki te oprócz poparzeń skórnych, mogą powodować obrażenia dróg oddechowych, wymioty. W szczególnych przypadkach mogą prowadzić do uszkodzenia wzroku. Często poparzenia barszczem Sosnowskiego są mylone z poparzeniami pokrzywą.

Barszcz Sosnowskiego objęty jest prawnym zakazem uprawy, rozmnażania i sprzedaży na terenie Polski.

"Zemsta Stalina", jak nazywany jest niekiedy barszcz Sosnowskiego, zawiera furanokumaryny stanowiące zagrożenie dla zdrowia ludzi. Te toksyczne związki w kontakcie ze skórą i pod wpływem światła słonecznego powodują oparzenia II i III stopnia. Oparzenia mogą nastąpić poprzez bezpośredni kontakt z rośliną lub przebywanie w miejscach jej masowego występowania w czasie suchej, słonecznej pogody.

W przypadku zetknięcia się z rośliną nie należy czekać na reakcję organizmu, tylko jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Udzielając pierwszej pomocy, miejsca zetknięcia z rośliną należy opłukać chłodną wodą z mydłem, a następnie nałożyć preparat zawierający panthenol. Należy też unikać ekspozycji podrażnionych miejsc na światło słoneczne przynajmniej przez 48 godzin.

Objawy pojawiają się przy naświetleniu promieniowaniem ultrafioletowym już po kilkunastu minutach od kontaktu, przy czym największa wrażliwość i natężenie pojawiania się objawów następuje w ciągu od 30 minut do 2 godzin od kontaktu z rośliną. Ponieważ zanim pojawią się objawy oparzeń, mija długi czas, przy nieświadomości ryzyka, ofiary oparzeń nierzadko intensywnie i długo mają do czynienia z rośliną (narażone są zwłaszcza dzieci, pracownicy zajmujący się utrzymaniem zieleni, rolnicy). Na siłę reakcji ma wpływ osobista wrażliwość poszczególnych osób, a poza tym zwiększa się ona w wysokich temperaturach i przy dużej wilgotności powietrza, w tym także w przypadku silnego spocenia się.
W ciągu 24 godzin nasilają się objawy w postaci zaczerwienienia skóry i pęcherzy z surowiczym płynem. Stan zapalny utrzymuje się przez około 3 dni. Po tygodniu miejsca podrażnione ciemnieją i stan taki może utrzymywać się przez kilka miesięcy. Miejsca podrażnione na skórze zachowują wrażliwość na światło ultrafioletowe nawet przez kilka lat.

Roślina może powodować oparzenia także u zwierząt hodowlanych, np. wymion krów mlecznych. Także spożycie przez zwierzęta zielonych roślin może spowodować stan zapalny przewodu pokarmowego, krwotoki wewnętrzne i biegunkę. Badania kliniczne dowiodły jednak wyraźnie mniejszej toksyczności furanokumaryn spożytych z pokarmem, niż takich, które drażnią skórę bezpośrednio eksponowaną na słońce.

Zwalczanie barszczu Sosnowskiego jest bardzo problematyczne, gdyż ma on ogromną zdolność do regeneracji oraz wielką ilość nasion znajdujących się w glebie i zachowujących zdolność do kiełkowania przez kilka lat.

Stanowiska barszczu można niszczyć ręcznie, mechanicznie lub chemicznie. Niszczenie mechaniczne polegać może na ścinaniu kwitnących pędów, można też barszcze wykopywać. Jednym z powszechnych sposobów niszczenia jest częste wykaszanie, które powoduje "zmęczenie" roślin i w konsekwencji ich likwidację. Barszcz można także niszczyć chemicznie, za pomocą środków chwastobójczych. Opryski herbicydami (np. Roundup) powinno się wykonywać od maja do później jesieni, przez okres rozwoju rośliny, przed rozsiewem nasion.
Dobre efekty daje stosowanie środków chemicznych w połączeniu z metodami mechanicznymi, ewentualnie kilkukrotne w ciągu roku i kontynuowane przez kilka lat zwalczanie roślin za pomocą herbicydów.

Ze względu na wysokie koszty i uciążliwość zwalczania tej rośliny, istotna jest konsekwencja w powstrzymywaniu inwazji i zwalczanie jej ognisk, zwłaszcza w czasie, gdy na stanowiskach barszcz rośnie w postaci nielicznych jeszcze roślin.

Wykonując wszelkie zabiegi związane ze zwalczaniem barszczu, wymagane są szczególne środki ostrożności spowodowane wysoką toksycznością rośliny. Żadna cześć ciała nie może być narażona na bezpośredni kontakt z rośliną. Konieczne jest zakładanie odpowiedniej odzieży ochronnej. Należy chronić skórę i oczy, ubierając się szczelnie, najlepiej w kombinezon z materiałów syntetycznych, wodoodpornych oraz długie rękawice i gogle lub okulary. Usuwanie tej rośliny bez zachowania ostrożności może doprowadzić nawet do śmierci.

Liście - skrętoległe, pierzastodzielne o średnicy do 150 cm. Składają się z dość szerokich i przeważnie tępo zakończonych lub nagle, krótko zaostrzonych odcinków. Wzdłuż brzegu blaszki liściowej znajdują się krótkie, zaokrąglone ząbki. Kształt liści jest zmienny.

Kwiaty - zebrane w gęsty i duży baldach o średnicy do 50 cm, składający się z 30–75 baldaszków wyrastających na krótko owłosionych promieniach. Na jednej roślinie znajdować się może 1–20 tysięcy kwiatów, czasem nawet do 50 tysięcy. Kielich jest drobny, pięcioząbkowy, korona składa się z 5 białych, rzadko zaróżowionych płatków osiągających 10 mm długości. Słupek pojedynczy.

Łodyga - osiąga od 1 do 4 m wysokości przy średnicy do 10 cm. Jest głęboko podłużnie bruzdowana, zwłaszcza w górnej części, wewnątrz pusta, rzadko owłosiona (mocniej owłosione są ogonki liściowe). U góry zielona, ku dołowi zwykle pokryta purpurowymi plamkami.

Autor / Foto: S & B Lesińscy

Na podstawie informacji ze strony www.wikipedia.pl